VF kat sol
VF kat sağ

01 Ekim 2015

Çanakkale Savaşı ile ilgili önemli bir rapor

Çanakkale Savaşının en önemli muharebelerinden birisi de Anafartalar Muharebeleri'dir. Burada yayınlayacağımız istihbarat raporu 6 Ağustos 1915'ten başlayıp, ayın sonuna kadar devam eden Anafartalar çıkarmasının iki günlük durumu hakkında genel bilgiler vermektedir. Belgenin altında dikdörtgen içindeki "Belde-i Tahire İstihbarat Salonu" yazısı ilginçtir. Rapor, devlet geleneğimizi yansıtması açısından kayda değerdir.

Bu yıl 100. Yılını kutladığımız Çanakkale Savaşı tarihimizdeki en önemli zaferlerden birisidir. 25 Nisan 1915 sabahı başlayan çıkarmalar ile ilk 24 saat içinde ele geçirilmesi planlanan hedeflerin hiçbirine, aradan geçen yaklaşık 3,5 ay süresince ulaşılamaması üzerine İtilaf kuvvetleri taze kuvvetlerce Anafartalar sahillerine yeni bir çıkarma harekâtı planlamıştır.

Amaç, bölgenin en hâkim kesimi olan Conkbayırı - Kocaçimen Tepesi silsilesini ele geçirmek suretiyle Arıburnu bölgesindeki Türk kuvvetlerini kuzey yönünden kuşatmak, sonrasında Anafartalar sahillerine çıkarılan kuvveti kullanarak yeni Türk kuvvetlerinin geri bölgesine sarkmaktı.  25 Nisan 1915 günü gerçekleştirilmesi planlanan durum, bu şekilde uygulanacak ve Çanakkale Boğazı'na kadar ilerlenecekti. Sonuçta, Türk ordusunun Gelibolu Yarımadası üzerindeki direnişi kırılmış olacaktı.

Anafartalar Çıkarması, Anafartalar ve Conkbayırı Muharebeleri (6 Ağustos-20 Aralık 1915), 6 Ağustos 1915'te saat 22:00'den itibaren Küçük Kemikli güneyine ve Suvla Koyu sahillerine çıkmaya başlayan İngiliz 9'uncu Kolordusu, ilk olarak Bursa Jandarma Taburunun direnişiyle karşılaşmıştır. Kısa sürede sahile büyük bir kuvvet çıkaran İngilizler, bölgede bulunan ikisi jandarma, toplam dört Türk taburu ile karşılaşmışlardır.

Buna rağmen İngiliz kuvvetleri, 7 Ağustos akşamına kadar sahilden içeriye doğru, ancak 800 metre ilerleyebilmişlerdir. Anafartalar'daki durumun ciddiyeti üzerine Bolayır berzahında bulunan 7'nci ve 12'nci Tümenler bölgeye sevk edilmiş ve Anafartalar Grubu Komutanlığı kurulmuştur. 19'uncu Tümen Komutanı Albay Mustafa Kemal'de 9 Ağustos 1915 akşamı Anafartalar Grubu Komutanlığına atanmıştır.

9 Ağustos sabahı 12'nci Tümen Mestantepe, 7'nci Tümen ise Damakçılık Bayırı istikametinde olmak üzere Türk taarruzu başlamıştır. İngilizler de aynı gün taarruza karar vermişler, ancak Türk tarafı kendilerinden önce davranmıştır. Birinci Anafartalar Muharebesi adıyla anılan bu muharebe iki gün sürmüş ve İngilizlerin ilerleme planları başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

10 Ağustos 1915'te Conkbayırı'nda ağır bir yenilgiye uğrayan İngilizler, 15 Ağustos'ta Anafartalar Grubu kuvvetlerini sağ yanlarından çevirmek ve Karakol Dağı silsilesi doğusundan ilerleyerek Anafartalar Ovası'na hâkim yükseltileri ele geçirerek Türk kuvvetlerinin gerisine sarkmak istemişlerdir. Bu amaçla İngilizler, Kireçtepe üzerinden taarruza geçmişler ancak 15-17 Ağustos 1915 tarihlerinde Kireçtepe'ye yönelttikleri taarruzdan da bir sonuç alamamışlardır. Bunun üzerine Anafartalar bölgesinin orta kesiminde bir kez daha şanslarını denemişlerdir.

21 Ağustos 1915'te saat 15:30'da başlayan İngiliz taarruzuyla, İsmailoğlu Tepeler ile Yusufçuk Tepe hattı hedef olsa da asıl ilerlemeleri adı geçen tepeler hattının güneyinde gerçekleşmiştir. Bu kesimde Türk cephe hattının geri itmeyi başaran İngiliz kuvvetlerinin ilerleyişi, Anafartalar Grubu Komutanı Albay Mustafa Kemal'in 11'inci Süvari Alayını taarruza sevk etmesiyle durdurulmuştur. 22 Ağustos sabahı taarruzlarını sürdürmek isteyen İngilizler, İkinci Anafartalar Muharebesi olarak anılan bu muharebede ağır zayiat vererek mevzilerine geri çekilmek zorunda kalmışlardır.

Anafartalar Çıkarması hakkında önemli bilgiler ihtiva eden 17 Ağustos 1915 tarihli rapor, Çanakkale'de yapılan şiddetli savaşlarda müttefik askerlerden Seddü'l- Bahir'de sekiz bin, Arıburnu'nda  iki bin ve Arıburnu'nun kuzeyinde on bini aşkın ölü ve bu miktarın iki misli kadar da yaralı olduğu bilgisini vermesinin akabinde, bundan başka Ağustos'un ilk günlerinde çıkarmanın hemen başında, Adalar Denizinde yapılan deniz çıkarması esnasında da yedi bin İngiliz askerinin imha edildiğinden bahsetmektedir.

Müttefiklerin son 6 gün zarfındaki zayiatının 27.000 ölü ve 50.000 yaralıya ulaştığı anlatılmaktadır. Birisi binbaşı ve küçük zabitan olmak üzere bir hayli esir alındığı, sekiz mitralyöz ve külli miktarda tüfenk ve bombalar ele geçirildiği dile getirilmiştir. Düşmanın bu mağlubiyet üzerine beş fırka bir kuvveti karaya çıkardığı ve menzillerimize hâkim olmak için pek çok çatışma olsa da, kıtalarımızın bunları geri püskürttüğü, bu yeni kuvvetin dahi yarısının mahvolduğu malumatı verilmiştir.

Bundan sonra raporda, bozguna uğrayan düşman birliklerinin sahil kenarlarına firar ederek orada kaldığı, ertesi günde düşman Çanakkale'de Anafartalar yönüne taarruza başladığı, orada da mağlup edilerek, zabit ve asker olmak üzere bir hayli esir ve tüfenkin ahz edildiği vurgulanmaktadır. Devamında ise Arıburnu'nda bir düşman torpidosu topçularımızca ateş altına alınarak, tahrip edildiği, Seddü'l Bahirde sahilimizin karşı tarafında bir bomba patlattırılarak, düşmanın bu mevziisi tamamen harap olduğu bilgisi ile Çanakkale Savaşı kısmı nihayete erdirilmiştir.

Savaşın en şiddetli zamanında hazırlanan istihbarat raporu dönemindeki birçok rapor gibi tarihimize ışık tutmaktadır. Resmi ve askeri kaynaklar ile örtüşen bu istihbarat raporu vesilesiyle Çanakkale Savaşında şehit olan askerlerimizi şükran ve saygıyla anıyoruz.

Canakkale-Savasi-Belge